Na zijn plotse dood blijft moeder Henriëtte achter met een onvervulde wens van haar zoon: een museum om zijn adembenemende collectie tentoon te stellen. In 1904 vervult Henriëtte die wens. Als herinnering aan haar zoon. Wie het museum vandaag bezoekt, stapt een wereld binnen vol schilderijen, retabels, beeldhouwwerk, handschriften en wandtapijten. Stuk voor stuk opgesteld in een sfeervol interieur vol delicate, kleine kunstschatten. Je voelt er de geestdrift en het kennersoog van Fritz en de onvoorwaardelijke liefde van een moeder voor haar zoon.
Foto Ans Brys
Het portret
De jonge verzamelaar is door Janssens zittend geportretteerd tegen een donkere achtergrond. Met de handen op de gekruiste knieën kijkt Fritz voor zich uit. Mayer van den Bergh verkeert in hoge adellijke en bourgeoiskringen in Antwerpen en omgeving. Hij is geportretteerd in een strak kostuum, dat zijn status weergeeft. Ook het wapenschild rechts bovenaan onderstreept dat. In de handen houdt hij een paar bruine leren handschoenen vast. Zijn blik is niet te vangen en lijkt net over of naast die van de toeschouwer te glijden. Of dat iets zegt over het karakter en de persoonlijkheid van Fritz is niet duidelijk. Daar is nauwelijks iets over geweten. Fritz’ goede vriend August Delbeke beschreef de verzamelaar (na zijn dood) in 1904 als een sensibele persoonlijkheid met een grote gevoeligheid voor de esthetische en emotionele waarde van de kunst. Fritz had een voorkeur voor laatmiddeleeuwse en vroegmoderne, vooral religieuze, kunstwerken die hem diep konden raken door hun intimiteit, elegantie en mysticisme. En hij omringt zich met dit soort objecten in zijn private sfeer.
Ans Brys
Foto Ans Brys
Het bewaarde archief toont het internationale netwerk van Fritz, maar enkele documenten geven ook een meer familiaal karakter, zoals de correspondentie van Henriëtte, albums met foto’s van familieleden en vrienden. Ze tonen de levenswandel van een gedreven verzamelaar en zijn ietwat excentrieke bezigheden. Een favoriete bezigheid van hem zijn gekostumeerde bals. Zijn bewaarde balboekjes geven echter niets prijs over zijn liefdesleven. Fritz blijft ongehuwd en woont zijn hele leven bij zijn moeder.
Als lid van de kerkfabriek van de Augustinuskerk en als erelid van de Scalden, een culturele vereniging, ontmoet hij ook heel wat gelijkgezinden uit de kunstwereld: schrijvers, musici, kunstenaars… In 1894 is deze artistieke scène - en bij uitbreiding heel - Antwerpen in de ban van de wereldtentoonstelling 'Oud-Antwerpen'. Voor de gelegenheid reconstrueert men het 16de-eeuwse stadscentrum. Ook Fritz viert mee; in kleren uit Bruegels tijd. Naast kunst houdt hij ook erg van volbloedpaarden en de jacht. Zijn voorliefde voor bloemen en planten zet hem aan tot het zelf kweken van dahlia’s, waarmee hij zelfs prijzen wint. En het lijkt alsof hij tijd te over heeft, want Mayer van den Bergh is ook fervent amateurfotograaf en vertaalt middeleeuwse sagen en sprookjes uit het Duits. Hij doet dat in het Nederlands, wat niet vanzelfsprekend is in zijn Franstalige en aristocratische milieu.
Carte visite van Fritz Mayer van den Bergh, fotograaf onbekend
Verzameling
Zijn belangrijkste bezigheid is echter het verzamelen van kunst. Op nauwelijks 10 jaar tijd verzamelt Fritz Mayer van den Bergh (1858-1901) zo’n 6000 kunstobjecten. Passie, daadkracht en doorzettingsvermogen kenmerken hem en zijn honger naar kunst is onverzadigbaar. Hij speurt Europa af, op zoek naar schatten en is de eerste kunstliefhebber in Antwerpen die naar een schilderij van Pieter Bruegel de Oude zoekt.
Werkkamer van Fritz Mayer van den Bergh, fotograaf onbekend
