Intense band
Hoe hecht de band tussen moeder en zoon is, blijkt uit hun twee levens. Fritz woont zijn hele leven bij haar en in 1887 voegt hij haar naam bij de zijne. Zij steunt hem ook volop in zijn passie voor kunst. Ze hebben dezelfde smaak. Ze gaan ook dikwijls samen op reis, op zoek naar kunstwerken.
Moeder en zoon lossen elkaar af op openbare verkopen. Dat weten we uit notities van Fritz in veilingcatalogi: ‘musée’ of ‘maman’ staat er bij de koper. Henriëtte speelt dus een belangrijke rol in de vorming van de collectie.
Nieuw museum
Henriëtte van den Bergh neemt na Fritz’ dood de befaamde Antwerpse architect Joseph Hertogs onder de arm. Die bouwt het nieuwe museum naast het woonhuis van de familie. Dat staat op de hoek van de Lange Gasthuisstraat met de Arenbergstraat. De gotische stijl herinnert aan Vlaamse patriciërswoningen uit de 16de eeuw, de grote bloeitijd van Antwerpen. De gevel is zelfs een kopie van zo’n woning.
Modern
Eind 1904 is het privémuseum er, een dikke drie jaar na Fritz’ dood. Je kunt er binnen op verzoek, op uitnodiging én ook op enkele jaarlijkse feestdagen. Het museum bewaart zijn stukken optimaal en is goed beveiligd. Henriëtte van den Bergh maakt ook werk van goede informatie voor het publiek en van wetenschappelijk onderzoek. In 1920 overlijdt ze. Ze is dan 81 jaar. De collectie en het huis schonk ze al in 1906 aan een Raad van Regenten. Sinds 1951 wordt het museum beheerd als een stedelijk museum.
Een eigen museum?
Heeft Fritz Mayer van den Bergh zelf een museum gewild? Zonder enige twijfel. Zo schreef hij bij sommige aankopen ‘musée’ in veilingcatalogi. Hij kocht immers al stukken aan voor het toekomstige interieur daarvan: schouwmantels, meubels, plafondbalken... Dat bijzondere interieur is een van de grote charmes van het huidige museum. Vermoedelijk plande hij een kasteelmuseum. In welke stijl weten we niet.
Liefdadigheid
De familie Mayer van den Bergh, met name Henriëtte van den Bergh, heeft in Antwerpen ook elders sporen nagelaten. Zo hadden zij een zomerverblijf in Berchem: Pulhof. Dat landhuis is gesloopt. In de omgeving deed Henriëtte aan liefdadigheidswerk, in de vorm van stichtingen die zij financierde:
- de Sint-Henricusstichting was een fonds voor de gratis verzorging van onbemiddelde breuklijders van het Sint-Camillusziekenhuis;
- de Sint-Fredericusstichting in Mortsel was een rusthuis avant la lettre voor onbemiddelde echtparen. Nu is dat het woonzorgcentrum Mayerhof;
- in Mortsel werden 43 eengezinswoningen opgetrokken, als een soort sociale woningen, in de huidige Mayerlei.
