Margareta trekt de aandacht met haar blik en haar bleke gelaat. Maar de fijne uitwerking van haar kledij, juwelen en kapsel laten er geen twijfel over bestaan: deze dame komt uit een bemiddelde familie. Het portret van Margareta is een typisch voorbeeld van de burgerlijke portretstijl van Mijtens. Ze is in eigentijdse, rijke en modieuze kleding afgebeeld met kostbare sieraden. De jonge vrouw draagt een zwarte gedecolleteerde japon over een rode met zilverdraad door beven onderrok. Daaroverheen heeft ze een met naaldwerk versierde kraag die, volgens de laatste mode, een slanke schouderlijn bevordert. De mouwen van de japon, die aan de voorzijde zijn opengesneden, waardoor het onderhemd te zien is, worden iets onder de ellenboog bijeengehouden door fraaie strikken die zijn samengesteld uit vele repen smal lint. Deze bijzondere versiering van vrouwen- en kinderkleding is vanaf de late jaren 1650 waarneembaar. Margareta’s haar is gedeeltelijk naar achteren opgestoken en wordt bijeengehouden in een chignonkapje terwijl aan de zijkant van haar hoofd pijpenkrullen langs de slapen op de schouders vallen. De trouwe bezoekers van het Museum Mayer van den Bergh noemen Margareta ook wel eens de Vlaamse Mona Lisa.
foto Ans Brys
© foto Ans Brys
Symbool van zuiverheid
Links van Margareta is een doorkijk naar het landschap met een waterval, die ongetwijfeld metaforisch kan worden opgevat als symbool voor zuiverheid, een geliefde verwijzing in vrouwenportretten. Margareta Riccen was de dochter van Frederik Riccen, lid van het Hof van Holland en officier van Purmerend. In 1657 trouwde zij met Adriaen van Bredehoff. Zijn portret is een jaar later, in 1659, door Jan Albertsz. Rotius (1624-1666) als tegenhanger van dit stuk werd geschilderd.
Pendantportret van een andere kunstenaar
Meestal zijn pendantportretten door dezelfde schilder vervaardigd. In dit geval koos de opdrachtgever voor een andere kunstenaar. Misschien omdat Rotius eerder al de eerste echtgenote van Adriaen van Bredehoff had geportretteerd.
Rotius wijkt af van de compositie en de achtergrond van het portret van Margareta. Van Bredehoff staat tegen een donkere egale achtergrond en werd anderhalve keer groter weergegeven dan Margareta. Mogelijk ontving Rotius alleen de afmetingen voor het portret van Van Bredehoff en heeft hij het portret van Margareta Riccen niet gezien.
© foto Ans Brys
Rechtstreeks aangekocht van de familie aangekocht
Verzamelaar Fritz Mayer van den Bergh (1858-1901) kocht beide portretten in 1897 in Utrecht rechtstreeks aan van de familie Bredehoff. Fritz kocht de werken samen met vier andere portretten aan, die op één na allemaal aan elkaar verwant zijn en een beeld van twee rijke Hoornse halfsbroers en hun familie tonen. Het portret van Margareta en het bijhorende portret van haar echtgenoot Adriaen prijkt in de bibliotheek van het Museum Mayer van den Bergh op de prachtige ondergrond van het goudleer.
Specificaties
- Jan Mijtens (Den Haag, ca. 1614 – 1670)
- Portret van Margareta Riccen, 1658
