Een drieluik in ruil voor een nieuw dak

Dramatiek

Op de triptiek is de kruisiging van Christus op de Calvarieberg afgebeeld. De dramatiek is voelbaar door de emoties die de getuigen van Jezus’ kruisdood tonen. Johannes kijkt handenwringend op naar het kruis. Maria Magdalena zijgt neer aan de voet van het kruis en Maria vouwt de handen over haar borst en is in zichzelf gekeerd. Achter haar laat Maria Kleophas haar tranen de vrije loop.  De calvariegroep is bekend van oudere, vergelijkbare kruisigingsgroepen, waarop Maria in dergelijke taferelen dikwijls in zwijm lijkt te gaan vallen.

 Atmosferisch perspectief

Het drieluik toont hoe Massys kenmerken van de Vlaamse primitieven harmonieus verzoent met de vernieuwende schilderkunst van de Italiaanse renaissance. In het weidse open landschap is de stad Jeruzalem voorgesteld. Daarachter baadt het landschap, dat over de drie luiken doorloopt, in een vaag licht: dat zogeheten ‘atmosferisch perspectief’ is in Massijs’ tijd nieuw in de Zuid-Nederlandse  landschapskunst.

Onbekende schenkers

Wie de schenkers op de zijluiken zijn, weten we niet. Alleen hun voornamen kennen we dankzij de heiligen die hen bijstaan: links is dat Hiëronymus in zijn kardinaalskleren, rechts de heilige Maria van Egypte. De schenkers waren mogelijk burgers uit Bergen op Zoom, waar het paneel lang heeft gehangen en waar Fritz het ook aankocht.  

Hoge artistieke kwaliteit

Als Quinten Massijs omstreeks 1500 naar Antwerpen komt, is de stad snel aan het uitgroeien tot het belangrijkste kunstencentrum van de Nederlanden. Veel kunstenaars vestigen zich er, aangetrokken door de internationale kunstmarkt. Massijs zelf, ‘de vader van de Antwerpse schildersschool’, werd een bijna legendarische figuur. Dit drieluik getuigt van de hoge artistieke kwaliteit van Massys.  Van het middenpaneel bestaan verschillende varianten, onder meer  in de National Gallery van Canada te Ottawa en de National Gallery te Londen. Het werk uit de collectie van het Museum Mayer van den Bergh is het belangrijkste en oudste werk van de serie en heeft dus een grote schakelfunctie.

Specificaties

• Quinten Massys
• Calvarie met Stichterspaar, ca. 1500-1520
• olieverf, eikenhout