Twee topstukken klaar voor de toekomst: het Retabel met Annunciatie en het Kerstwiegje

Onlangs namen we het Retabel met de Annunciatie en het Kerstwiegje onder handen. Beide werken staan op de Topstukkenlijst Vlaanderen.

Retabel met de Annunciatie: een miniatuuraltaar vol symboliek

Dit retabel, gemaakt rond 1480-1490, toont Maria’s ontmoeting met de engel Gabriël, die aankondigt dat zij de moeder van Christus zal worden. Het is een compact retabel, bedoeld voor privégebruik. De rijke vergulding, het gedetailleerde houtsnijwerk en de intacte polychromie maken dit retabel uniek.  

Door de jaren heen liep het retabel schade op die nu zorgvuldig is hersteld zodat het stuk kan schitteren in het vernieuwde museum. Aan de achterkant werd een losgekomen deel van de houten structuur opnieuw verlijmd. Aan de voorkant is een gesneden plaatje vastgezet met balsahouten spieën. Daarnaast werd ook de opstuwende verf gefixeerd en zijn er enkele lacunes in de schildering subtiel geretoucheerd. 

Het Kerstwiegje: een zeldzaam stukje middeleeuwse kerstsymboliek

Het Kerstwiegje, afkomstig uit de tweede helft van de 15e eeuw, werd vroeger door nonnen in de kerstperiode gebruikt om te mediteren. De zusters stelden het wiegje op in het koor van hun kerk en legden er een Jezuspop in. Bij het schommelen van het wiegje, rinkelden de zilveren belletjes onderaan. Op de smalle zijden van de wieg zijn taferelen geschilderd; de boodschap van de engel aan Maria en het bezoek van de zwangere Maria aan haar nicht Elisabeth. 

Het wiegje is uitzonderlijk goed bewaard gebleven en toont kleurrijke polychromie en vergulding.

Om het wiegje te stabiliseren en de delicate details te beschermen werd het object na grondig vooronderzoek geconserveerd door restauratoren Marc Leenaerts en Martijn Breunesse van de cel restauratie Behoud en Beheer van de stad Antwerpen en Toon Van Campenhout van het conservatie-restauratieatelier ChromArt.

• Stabiliseren: Het wiegje hangt op in een houten drager, maar was in de loop der tijd wat gaan doorhangen. Om het gewicht te ontlasten werden doorzichtige steuntjes in plexiglas aangebracht. Door die steuntjes hangt het wiegje nu ook weer mooi recht.
• Losse fragmenten werden gefixeerd met lijm.
• Picturale laag: De twee schilderingen op de zijkant van het wiegje zijn ontstoft met een fijne borstel en museumstofzuiger. Nadien werd het oppervlaktevuil en de vergeelde vernislaag verwijderd. Daarna is een nieuwe laag damarharsvernis toegevoegd.